این مطلب در مورد تحقیقی در انستیتو تحقیقات تغذیه کشور است که نشان می دهدایرانی ها کمتر از حد استاندارد مایعات می نوشند. همیشه یک پارچ شربت خاکشیر وآب لیموی تازه در یخچال مادربزرگم آماده بود. هر وقت از راه می رسیدیم، آن را در کاسه چینی های گل قرمزش می ریخت و دستمان می داد و می گفت حتما در فصل تابستان شربت خاکشیر و آب لیمو بخوریم نه نوشابه. در حیاط خلوت خانه اش هم پر بود از انواع عرقیات گیاهی که برایمان از خواص آن ها می گفت. آن زمان نوشیدنی هایی که بین مردم مرسوم بود، هم متنوع تر بودند و هم پرخاصیت اما حالا دوای تشنگی مان شده ماءالشعیر، نوشابه و آب میوه های صنعتی. اخیرا تحقیقی در انستیتو تحقیقات تغذیه کشور انجام شده که وضعیت مصرف مایعات را در کشور نشان می دهد. دکتر عصمت ناصری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیئت علمی انستیتو تحقیقات تغذیه کشور، مسوول این تحقیق هستند و گفت وگوی زیر با ایشان در این باره است. به تازگی تحقیقی در مورد میزان مصرف مایعات بین مردم انجام دادید. این پژوهش در بین چه گروه های سنی ای انجام شد و مهم ترین نتایج آن چه بود؟ پژوهش ما در سال گذشته بین 572 نفر که نیمی از آن ها زن و نیم دیگر مرد بودند و در سطوح اقتصادی - اجتماعی مختلف یعنی مرفه، متوسط و کم درآمد قرار داشتند، اجرا شد. این تحقیق توصیفی نشان داد میانگین مصرف روزانه مایعات در تهران 1900 میلی لیتر یا 9/1 لیتر برای هر نفر است. علاوه بر آن، 25 درصد مردم در روز حدود 1 لیتر و 25 درصد دیگر 3 لیترمایعات مصرف می کنند. 3 گروه سنی مدنظر ما بودند؛ 18 تا 29 سال، 30 تا 49 سال و 50 تا 65 سال. نتایج این تحقیق نشان دهنده این بود که مصرف مایعات روزانه در زنان 7/1 لیتر و در مردان 2/2 لیتر است که این اختلاف با توجه به نیاز بیشتر مردان به مایعات، قابل پیش بینی بود. در تحقیق شما بیشترین مایعاتی که مردم مصرف می کردند، چه بودند؟ از میان مایعات مختلف، 50 درصد آب، 25 درصد نوشیدنی های داغ مانند چای، 9 درصد شیر و سایر فرآورده های لبنی مانند دوغ و 6 درصد نوشابه های گازدار مصرف می شود، اما در بین گروه سنی 18 تا 29 سال، مصرف نوشابه های گازدار، انرژی زا و آب میوه بیشتر از سایر مایعات است. عوارض مصرف کم مایعات کم کم بروز پیدا می کند و سردرد، از دست دادن قدرت تمرکز و بی خوابی از این عوارض هستند. به خصوص در سالمندان از دست دادن قدرت تمرکز و بی خوابی بسیار شایع است لازم است به جوانان در این زمینه هشدار داده شود چون تحقیقات نشان داده در افرادی که در نوجوانی و جوانی نوشابه های گازدار مصرف می کنند، در آینده بیشتر خواهد بود. همچنین این تحقیق نشان می دهد مردان بیشتر از زنان آب، چای، نوشابه های گازدار و آب میوه مصرف می کنند. کدام طبقه اجتماعی مایعات بیشتری مصرف می کنند؟ مصرف مایعات در مناطق کم درآمد بیشتر است و اضافه وزن و چاقی نیز در مناطق کم درآمد بیشتر مشاهده می شود و از آنجا که افراد چاق مایعات بیشتری مصرف می کنند، این نتایج قابل توجیه است. بیشترین مایعاتی که این افراد می خوردند، شامل آب و چای بود. آیا می توان گفت ایرانیان مایعات کم مصرف می کنند؟ بله، به طور کلی و با توجه به میانگین مصرف مایعات نسبت به توصیه های بین المللی می توانیم بگوییم مصرف مایعات به خصوص در گروهی از جمعیت کم است. در تحقیقی که انجام شد، دلایل مردم برای خوردنمایعات را نیز بررسی کردیم. بیشترین علت مصرف، رفع تشنگی عنوان شده و دومین علت از روی عادت و کمتر از10 درصد گفتند برای رفع نیاز روزانه بدن، مایعات می خورند و البته در این بین بیشتر افراد علت خوردن چای را به دست آوردن آرامش می دانستند. این آمارها نشان می دهد مردم اطلاعات کافی در مورد نوشیدنی ها، خواص آن ها و نیاز بدن ندارند. شاید بتوانیم بگوییم در کشور ما تنوع نوشیدنی و مایعات کم است و نوشیدنی های مرسوم، فقط دوغ ونوشابه هستند. به نظر شما، چگونه می توانیم در خوردن مایعات، تنوع ایجاد کنیم؟ مصرف مایعات کافی خیلی به تنوع ربطی ندارد چون معمولا تمایل مردم به مایعاتی که قابل دسترس تر هستند و راحت تر آماده می شوند، بیشتر است. از سوی دیگر، زمانی که صحبت از تنوع می شود، ناخودآگاه بحث نوشیدنی های صنعتی به میان می آید که آن ها نیز بی نقص نیستند. در قدیم مردم عرقیات گیاهی زیاد مصرف می کردند که بسیار سالم و مفید بودند، اگر بتوانیم این عرقیات را در بطری های کوچک و با کیفیت مناسب تولید کنیم، مردم از این نوشیدنی ها استقبال خواهند کرد. نکته مهم دیگر این است که بسیاری از مردم که هر روز در بیرون از منزل فعالیت می کنند، به دلیل آنکه سرویسبهداشتی در سطح شهر نیست، از خوردن مایعات صرف نظر می کنند و در منزل نیز تمایل به مصرف مایعات ندارند بنابراین باید به مردم در مورد الگوی صحیح مصرف مایعات آموزش داد و امکانات بهداشتی را برایشان فراهم کرد. هر فرد به طور متوسط به چه میزان مایعات نیاز دارد؟ کار بسیار مشکلی است که یک توصیه کلی برای مصرف مایعاتداشته باشیم چون بر اساس وزن بدن، شرایط آب و هوا، میزان تعریق، نوع فعالیت، سن و نوع لباس، میزان مورد نیازمایعات تفاوت می کند، اما سازمان جهانی بهداشت توصیه می کند هر زن روزانه 2/2 لیتر و هر مرد 9/2 لیتر مایعاتمصرف کند. بیشترین علت مصرف، رفع تشنگی عنوان شده و دومین علت از روی عادت و کمتر از10 درصد گفتند برای رفع نیاز روزانه بدن، مایعات می خورند و البته در این بین بیشتر افراد علت خوردن چای را به دست آوردن آرامش می دانستند عوارض مصرف کم مایعات کم کم بروز پیدا می کند و سردرد، از دست دادن قدرت تمرکز و بی خوابی از این عوارض هستند. به خصوص در سالمندان از دست دادن قدرت تمرکز و بی خوابی بسیار شایع است ولی در بیشتر موارد این گروه از ترس تکرر ادرار شبانه، از بعد از ظهر مایعات نمی خورند که همین کار باعث غلیظ شدن ادرار و بروزبیماری های کلیوی در آن ها خواهد شد. در گرما و در روزهای اوج آلودگی هوا چه نوشیدنی هایی را توصیه می کنید؟ در روزهای گرم سال شربت آب لیمو و خاکشیر برای پیشگیری از گرمازدگی و رفع تشنگی مناسب است. علاوه بر آن، عرقیاتی که طبع سرد دارند برای تابستان توصیه می شوند، اما در زمان آلودگی هوا، بهترین نوشیدنی ها، آب میوه های طبیعی هستند که به دلیل آنتی اکسیدان های شان تأثیرات آلودگی هوا بر بدن را کم می کنند.